Reakcje krzyżowe (kryssreaksjoner)
Warto wiedzieć o reakcjach krzyżowych – karta informacyjna NAAF
Czym są reakcje krzyżowe?
Jeśli osoba z alergią na pyłki stwierdza, że odczuwa dolegliwości jedząc surowe owoce i warzywa, jest to spowodowane tym, że układ immunologiczny alergika nie „widzi” różnicy między wywołującymi alergię substancjami zawartymi w pyłkach (białkami) a białkami zawartymi w pożywieniu. W ten sposób pojawia się reakcja alergiczna, gdy alergik spożywa takie produkty. Dotyczy to zwłaszcza osób z alergią na pyłki brzozy. .
U kogo mogą występować reakcje krzyżowe?
Osoby, które mają najsilniejsze objawy alergii na pyłki, są także najbardziej narażone na reakcje krzyżowe. Niektórzy alergicy reagują na pokarmy tylko w sezonie pylenia, podczas gdy inni mogą mieć objawy przez cały rok. To, na co ludzie reagują, jest sprawą indywidualną i nie wszystkie osoby z alergią na pyłki mają reakcje krzyżowe.
Jakie objawy mogą dawać reakcje krzyżowe?
Wiele osób z alergią na pyłki odczuwa dolegliwości w ustach i przełyku przy spożywaniu surowych owoców i warzyw, zwłaszcza w sezonie pylenia. W przypadku nadwrażliwości pokarmowej, w której dominują objawy w jamie ustnej, używa się określenia „zespół alergii jamy ustnej”. Niektóre osoby czują swędzenie aż w uszach. Objawy mogą narastać i rozprzestrzeniać się do wielu organów, a w najgorszym przypadku może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, jednak w Europie Północnej jest to niezwykle rzadkie.
Występowanie reakcji krzyżowych
Około 70% wszystkich osób z alergią na pyłki brzozy reaguje na pokarmy – najczęściej orzechy, kiwi lub surowe marchewki, jabłka i gruszki. Osoby z alergią na bylicę mogą reagować na seler i wiele rodzajów ziół oraz przypraw. Zwykle najpierw pojawia się alergia na pyłki, a później reakcje krzyżowe. Wiedza o tym, co wywołuje reakcje krzyżowe, przydaje się do unikania dolegliwości.
Leczenie reakcji krzyżowych
Leki pełnią podrzędną rolę w profilaktycznym leczeniu reakcji krzyżowych. Można próbować preparatów antyhistaminowych, ale skutek nie jest pewny. Immunoterapia z użyciem alergenów pokarmowych nie jest jeszcze praktycznie możliwa, jednak być może będzie stosowana w przyszłości. Nowe badania wskazują na to, że immunoterapia z alergenem z pyłku brzozy może pozytywnie oddziaływać na reakcje krzyżowe.
Badania alergii pokarmowej w przypadku reakcji krzyżowych
Najważniejsza jest dogłębna historia choroby. Test skórny punktowy z surowymi owocami i warzywami należy wykonać z użyciem właściwego produktu spożywczego metodą punktową, polegającą na nakłuwaniu najpierw źródła alergenu, a następnie skóry. Specyficzne badanie IgE może być przydatne, jednak rzadko zapewnia szersze informacje.
Typowe reakcje krzyżowe w przypadku alergii na pyłki:
Brzoza, leszczyna, olsza, wierzba |
Tymotka łąkowa i inne gatunki traw
|
Bylica |
Jabłko (surowe)
|
Rośliny bobowate (fasola, groch, soczewica) |
Seler |
Owoce pestkowe (brzoskwinie, nektarynki, maliny, czereśnie, śliwki, morele, migdały, mango) |
Pszenica, jęczmień, żyto, owies |
Por, cebula, czosnek |
Marchewka (surowa)
|
|
Zioła, przyprawy ziołowe i leki ziołowe (zielona pietruszka, bazylia, oregano, kolendra itp.) |
Orzech laskowy, orzech brazylijski, orzech włoski |
|
Papryka |
Orzeszki ziemne
|
|
Ziarno słonecznika |
Kiwi |
|
Miód |
|
|
|
- W przypadku alergii na roztocza czasami występują reakcje krzyżowe ze skorupiakami i mięczakami.
- W przypadku alergii na lateks mogą występować reakcje krzyżowe z kiwi, awokado i bananem.
- Przy alergii na pyłki traw testy alergiczne często dają pozytywne wyniki na pszenicę i rośliny bobowate, jednak rzadko jest to związane z objawami alergii.
Dobre rady w przypadku reakcji krzyżowych
W przypadku reakcji krzyżowej z produktem żywnościowym nie zawsze reaguje się na pozostałe pokarmy z listy alergii krzyżowych. Najczęściej produkt toleruje się w formie ugotowanej, obranej, w konserwie lub marynacie. Zaleca się unikanie pokarmów lub rodzajów pokarmów, na które się reaguje. Alergia krzyżowa nie nasila samej alergii na pyłki. Nie ma powodu, by osoby z alergią na pyłki brzozy unikały surowych owoców i warzyw jedynie na wszelki wypadek.
Bylica należy do rodziny astrowatych i osoby z alergią na tę roślinę mogą reagować na inne gatunki z tej rodziny, takie jak jastrun właściwy, mniszek pospolity, astry i chryzantemy. Osoba z alergią na bylicę i nadwrażliwością na seler zwykle nie toleruje selera ani surowego, ani gotowanego, w przeciwieństwie do osoby z alergią na pyłki brzozy, która często toleruje seler gotowany.
U większości osób alergia na owoce u alergików reagujących na pyłek brzozy stanowi niewielki problem, jednak dla niektórych może być on poważny. Często będą oni na przykład tolerować melony, ananasy, winogrona, banany i owoce cytrusowe. Ponadto zwykle będą mogli spożywać maliny, porzeczki, borówki i żurawinę. Niemieckie badania pokazują, że przy prowokacji z użyciem różnych odmian jabłek toleruje się tylko niektóre odmiany. Dobrym pomysłem może być więc spróbowanie różnych odmian. Często jabłka czerwone toleruje się lepiej od zielonych. Można także obrać jabłko i dać mu przez chwilę poleżeć na powietrzu, aby ograniczyć skutki alergii.
Inne typy reakcji krzyżowych
Osoby z alergią na roztocza lub owady, takie jak komary, larwy komarów i karaluchy, są częściej niż inne nadwrażliwe na skorupiaki i mięczaki (raki, małże, ostrygi i ślimaki).
U osób z alergią na koty opisuje się rosnącą częstość występowania alergii na mięso. Niektóre osoby z alergią na lateks mogą mieć alergiczne objawy po spożyciu egzotycznych owoców i warzyw. Banan, awokado i kiwi dają takie objawy najczęściej, ale przyczyną reakcji krzyżowych może być też papaja, figi, ziemniaki, pomidory i kasztany jadalne (patrz osobna karta informacyjna na temat alergii na lateks).
Fakty na temat reakcji krzyżowych opracowano we współpracy z radą lekarską NAAF