Reakcje krzyżowe (kryssreaksjoner)

Warto wiedzieć o reakcjach krzyżowych – karta informacyjna NAAF

Czym są reakcje krzyżowe?

Jeśli osoba z alergią na pyłki stwierdza, że odczuwa dolegliwości jedząc surowe owoce i warzywa, jest to spowodowane tym, że układ immunologiczny alergika nie „widzi” różnicy między wywołującymi alergię substancjami zawartymi w pyłkach (białkami) a białkami zawartymi w pożywieniu. W ten sposób pojawia się reakcja alergiczna, gdy alergik spożywa takie produkty. Dotyczy to zwłaszcza osób z alergią na pyłki brzozy. .

U kogo mogą występować reakcje krzyżowe?

Osoby, które mają najsilniejsze objawy alergii na pyłki, są także najbardziej narażone na reakcje krzyżowe. Niektórzy alergicy reagują na pokarmy tylko w sezonie pylenia, podczas gdy inni mogą mieć objawy przez cały rok. To, na co ludzie reagują, jest sprawą indywidualną i nie wszystkie osoby z alergią na pyłki mają reakcje krzyżowe.

Jakie objawy mogą dawać reakcje krzyżowe?

Wiele osób z alergią na pyłki odczuwa dolegliwości w ustach i przełyku przy spożywaniu surowych owoców i warzyw, zwłaszcza w sezonie pylenia. W przypadku nadwrażliwości pokarmowej, w której dominują objawy w jamie ustnej, używa się określenia „zespół alergii jamy ustnej”. Niektóre osoby czują swędzenie aż w uszach. Objawy mogą narastać i rozprzestrzeniać się do wielu organów, a w najgorszym przypadku może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, jednak w Europie Północnej jest to niezwykle rzadkie.

Występowanie reakcji krzyżowych

Około 70% wszystkich osób z alergią na pyłki brzozy reaguje na pokarmy – najczęściej orzechy, kiwi lub surowe marchewki, jabłka i gruszki. Osoby z alergią na bylicę mogą reagować na seler i wiele rodzajów ziół oraz przypraw. Zwykle najpierw pojawia się alergia na pyłki, a później reakcje krzyżowe. Wiedza o tym, co wywołuje reakcje krzyżowe, przydaje się do unikania dolegliwości.

Leczenie reakcji krzyżowych

Leki pełnią podrzędną rolę w profilaktycznym leczeniu reakcji krzyżowych. Można próbować preparatów antyhistaminowych, ale skutek nie jest pewny. Immunoterapia z użyciem alergenów pokarmowych nie jest jeszcze praktycznie możliwa, jednak być może będzie stosowana w przyszłości. Nowe badania wskazują na to, że immunoterapia z alergenem z pyłku brzozy może pozytywnie oddziaływać na reakcje krzyżowe.

Badania alergii pokarmowej w przypadku reakcji krzyżowych

Najważniejsza jest dogłębna historia choroby. Test skórny punktowy z surowymi owocami i warzywami należy wykonać z użyciem właściwego produktu spożywczego metodą punktową, polegającą na nakłuwaniu najpierw źródła alergenu, a następnie skóry. Specyficzne badanie IgE może być przydatne, jednak rzadko zapewnia szersze informacje.

Typowe reakcje krzyżowe w przypadku alergii na pyłki:

• W przypadku alergii na roztocza czasami występują reakcje krzyżowe ze skorupiakami i mięczakami.
• W przypadku alergii na lateks mogą występować reakcje krzyżowe z kiwi, awokado i bananem.
• Przy alergii na pyłki traw testy alergiczne często dają pozytywne wyniki na pszenicę i rośliny bobowate, jednak rzadko jest to związane z objawami alergii.

Dobre rady w przypadku reakcji krzyżowych

W przypadku reakcji krzyżowej z produktem żywnościowym nie zawsze reaguje się na pozostałe pokarmy z listy alergii krzyżowych. Najczęściej produkt toleruje się w formie ugotowanej, obranej, w konserwie lub marynacie. Zaleca się unikanie pokarmów lub rodzajów pokarmów, na które się reaguje. Alergia krzyżowa nie nasila samej alergii na pyłki. Nie ma powodu, by osoby z alergią na pyłki brzozy unikały surowych owoców i warzyw jedynie na wszelki wypadek.

Bylica należy do rodziny astrowatych i osoby z alergią na tę roślinę mogą reagować na inne gatunki z tej rodziny, takie jak jastrun właściwy, mniszek pospolity, astry i chryzantemy. Osoba z alergią na bylicę i nadwrażliwością na seler zwykle nie toleruje selera ani surowego, ani gotowanego, w przeciwieństwie do osoby z alergią na pyłki brzozy, która często toleruje seler gotowany.

U większości osób alergia na owoce u alergików reagujących na pyłek brzozy stanowi niewielki problem, jednak dla niektórych może być on poważny. Często będą oni na przykład tolerować melony, ananasy, winogrona, banany i owoce cytrusowe. Ponadto zwykle będą mogli spożywać maliny, porzeczki, borówki i żurawinę. Niemieckie badania pokazują, że przy prowokacji z użyciem różnych odmian jabłek toleruje się tylko niektóre odmiany. Dobrym pomysłem może być więc spróbowanie różnych odmian. Często jabłka czerwone toleruje się lepiej od zielonych. Można także obrać jabłko i dać mu przez chwilę poleżeć na powietrzu, aby ograniczyć skutki alergii.

Inne typy reakcji krzyżowych

Osoby z alergią na roztocza lub owady, takie jak komary, larwy komarów i karaluchy, są częściej niż inne nadwrażliwe na skorupiaki i mięczaki (raki, małże, ostrygi i ślimaki).

U osób z alergią na koty opisuje się rosnącą częstość występowania alergii na mięso. Niektóre osoby z alergią na lateks mogą mieć alergiczne objawy po spożyciu egzotycznych owoców i warzyw. Banan, awokado i kiwi dają takie objawy najczęściej, ale przyczyną reakcji krzyżowych może być też papaja, figi, ziemniaki, pomidory i kasztany jadalne (patrz osobna karta informacyjna na temat alergii na lateks).

Fakty na temat reakcji krzyżowych opracowano we współpracy z radą lekarską NAAF